O’zbekistonda uzluksiz tibbiy ta’lim: shifokorlar malakasini oshirish dasturlari
Ta’lim tizimi taraqqiyoti
O’zbekistonda tibbiyot sohasidagi ta’lim tizimi so’nggi yillarda sezilarli darajada rivojlandi. Tibbiyot oliy o’quv yurtlari soni ortdi, yangi mutaxassisliklar bo’yicha kadrlar tayyorlash yo’lga qo’yildi. Bugungi kunda mamlakatimizda 14 ta tibbiyot oliy ta’lim muassasasi faoliyat yuritmoqda, ulardan 5 tasi hududlarda joylashgan.
Shu bilan birga, tibbiyot xodimlari uchun uzluksiz ta’lim tizimi ham takomillashtirilmoqda. 
Ushbu tizim shifokorlar va o’rta tibbiyot xodimlarining malakasini muntazam ravishda oshirib borishga qaratilgan. Bu esa o’z navbatida tibbiy xizmat sifatini yaxshilash va bemorlar salomatligini saqlashga xizmat qiladi.
Malaka oshirish dasturlari
Shifokorlar uchun malaka oshirish dasturlari turli yo’nalishlar bo’yicha ishlab chiqilgan. Ular quyidagi asosiy maqsadlarga qaratilgan:
- Zamonaviy diagnostika va davolash usullarini o’zlashtirish
- Yangi tibbiy texnologiyalar bilan tanishish
- Kasb mahoratini oshirish
- Ilmiy-tadqiqot ko’nikmalarini rivojlantirish
- Tibbiyotdagi so’nggi yutuqlar haqida ma’lumot olish
Dasturlar davomiyligi 2 haftadan 4 oygacha bo’lishi mumkin. Har bir shifokor 5 yilda kamida bir marta malaka oshirishi shart.
Joriy qilingan yangiliklar
So’nggi yillarda O’zbekistonda tibbiy ta’lim sohasida bir qator muhim yangiliklar joriy etildi. Xususan, 2021-yildan boshlab rezidentura tizimi yo’lga qo’yildi. Bu tizim orqali yosh shifokorlar 2-7 yil davomida amaliy ko’nikmalarni chuqur o’zlashtirib, tor mutaxassislik bo’yicha malakali mutaxassis bo’lib yetishadi.
Bundan tashqari, tibbiyot oliy ta’lim muassasalarida kredit-modul tizimi joriy etilmoqda. Bu tizim talabalarning mustaqil o’qishini rag’batlantiradi va xalqaro standartlarga mos keladi. Shuningdek, masofaviy ta’lim texnologiyalari keng qo’llanila boshlandi, bu esa pandemiya sharoitida ayniqsa muhim ahamiyat kasb etdi.
Malakani oshirishning zamonaviy shakllari
Hozirgi kunda O’zbekistonda shifokorlar malakasini oshirishning turli zamonaviy shakllari qo’llanilmoqda:
- An’anaviy o’quv kurslari
- Masofaviy ta’lim
- Vebinarlar va onlayn-konferensiyalar
- Simulyatsion o’quv markazlarida amaliy mashg’ulotlar
- Xorijiy klinikalarda stajirovkalar
- Ilmiy-amaliy anjumanlar va seminarlar
Bu shakllar shifokorlarga qulay vaqt va formatda o’z bilimlarini oshirish imkonini beradi. Ayniqsa, masofaviy ta’lim texnologiyalari qo’llanilishi malaka oshirish jarayonini yanada samarali va hammabop qilmoqda.
Xorijiy tajribalardan foydalanish
O’zbekiston tibbiy ta’lim tizimini takomillashtirish jarayonida ilg’or xorijiy tajribalardan keng foydalanmoqda. Xususan, Yevropa, AQSh, Janubiy Koreya va Rossiyadagi yetakchi tibbiyot markazlari bilan hamkorlik o’rnatilgan. Bu hamkorlik doirasida quyidagi yo’nalishlarda ishlar olib borilmoqda:
O’quv dasturlarini xalqaro standartlarga moslashtirish, professor-o’qituvchilar va talabalar almashinuvi, qo’shma ilmiy-tadqiqot loyihalarini amalga oshirish, zamonaviy o’quv adabiyotlari va materiallarini joriy etish. Shuningdek, xorijiy mutaxassislarni O’zbekistonga taklif etish va mahalliy shifokorlarni chet el klinikalarida stajirovkadan o’tkazish amaliyoti keng yo’lga qo’yilmoqda.
O’quv jarayonining sifati
O’quv jarayoni sifatini oshirish uzluksiz tibbiy ta’limning eng muhim vazifalaridan biridir. Buning uchun quyidagi chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda:
| Chora-tadbirlar | Kutilayotgan natijalar |
|---|---|
| Zamonaviy o’quv-laboratoriya uskunalari bilan ta’minlash | Amaliy ko’nikmalarni yaxshiroq o’zlashtirish |
| Professor-o’qituvchilar malakasini oshirish | Ta’lim sifatining yaxshilanishi |
| O’quv dasturlarini muntazam yangilab borish | Zamonaviy tibbiyot talablariga moslik |
| Talabalar bilimini baholash tizimini takomillashtirish | Xolislik va shaffoflikni ta’minlash |
| Amaliyot bazalarini kengaytirish | Klinik ko’nikmalarni mustahkamlash |
Bu chora-tadbirlar natijasida o’quv jarayoni sifati yaxshilanib, tibbiyot kadrlarining malakasi oshadi.
Tibbiy xodimlarni qayta tayyorlash tizimi
Tibbiyot sohasida yangi texnologiyalar va davolash usullarining tez sur’atlarda rivojlanishi shifokorlarni muntazam ravishda qayta tayyorlashni taqozo etadi. O’zbekistonda bu maqsadda maxsus qayta tayyorlash kurslari tashkil etilgan. Ushbu kurslar davomiyligi 2-4 oy bo’lib, ular orqali shifokorlar yangi mutaxassislikni egallashlari yoki o’z mutaxassisliklari doirasida chuqurlashtirilgan bilim va ko’nikmalarni o’zlashtirishlari mumkin.
Qayta tayyorlash kurslari nafaqat nazariy bilimlarni, balki amaliy ko’nikmalarni ham o’z ichiga oladi. Kurslar yakunida shifokorlar attestatsiyadan o’tadilar va yangi malaka sertifikatiga ega bo’ladilar.
Davlat siyosati va dasturlari
O’zbekiston hukumati tibbiyot sohasidagi kadrlar tayyorlash va ularning malakasini oshirishga alohida e’tibor qaratmoqda. Bu borada bir qator muhim davlat dasturlari qabul qilingan. Jumladan, «Sog’liqni saqlash tizimini isloh qilish davlat dasturi» doirasida tibbiyot ta’limi sifatini oshirish, zamonaviy o’quv-laboratoriya bazasini yaratish va xalqaro hamkorlikni kengaytirish bo’yicha chora-tadbirlar belgilangan.
Malakani oshirish markazlari
O’zbekistonda shifokorlar malakasini oshirish uchun maxsus markazlar tashkil etilgan. Bular:
- Toshkent vrachlar malakasini oshirish instituti
- Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi
- Respublika ixtisoslashtirilgan pediatriya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi
- Respublika onkologiya va radiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi
- Respublika kardiologiya markazi
Bu markazlarda zamonaviy o’quv-laboratoriya bazasi yaratilgan, tajribali mutaxassislar faoliyat yuritadi. Har yili minglab shifokorlar ushbu markazlarda o’z malakalarini oshiradilar. O’zbekistonda shifokorlar malakasini oshirish jarayoni qonunchilik bilan tartibga solinadi. Asosiy huquqiy hujjatlar quyidagilardir:
«Ta’lim to’g’risida»gi qonun, «Aholining sog’lig’ini saqlash to’g’risida»gi qonun, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 7-dekabrdagi «O’zbekiston Respublikasi sog’liqni saqlash tizimini tubdan takomillashtirish bo’yicha kompleks chora-tadbirlar to’g’risida»gi farmoni.
Bu hujjatlarda tibbiyot xodimlarining uzluksiz ta’lim olish huquqi, malaka oshirish tartibi va muddatlari, malaka toifalari berish tartibi kabi masalalar o’z aksini topgan.
Xalqaro hamkorlik va tajriba almashuvi
O’zbekiston tibbiy ta’lim sohasida xalqaro hamkorlikni faol rivojlantirmoqda. Bu shifokorlarning malakasini oshirish jarayonida ham muhim ahamiyat kasb etadi. Xorijiy yetakchi tibbiyot markazlari va universitetlari bilan hamkorlik shartnomalari imzolangan. Bu hamkorlik doirasida quyidagi ishlar amalga oshirilmoqda:
Qo’shma o’quv dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish, professor-o’qituvchilar va talabalar almashinuvi, xorijiy mutaxassislarni taklif etish, ilmiy-amaliy konferensiyalar va seminarlar o’tkazish. Bunday hamkorlik O’zbekiston tibbiyotini jahon standartlariga yaqinlashtirishga xizmat qilmoqda.
Tibbiy ta’lim sifatini oshirish
Tibbiy ta’lim sifatini oshirish uchun kompleks chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Bular qatoriga quyidagilar kiradi: O’quv dasturlarini modernizatsiya qilish, zamonaviy o’quv adabiyotlari va materiallarini yaratish, o’qitishning innovatsion usullarini joriy etish, professor-o’qituvchilar tarkibini mustahkamlash, o’quv-laboratoriya bazasini yangilash. Shuningdek, ta’lim sifatini nazorat qilish tizimi ham takomillashtirilmoqda. Bu chora-tadbirlar natijasida tibbiyot kadrlarining tayyorgarlik darajasi sezilarli darajada oshmoqda.
Kadrlar salohiyatini rivojlantirish
Tibbiyot sohasida kadrlar salohiyatini rivojlantirish davlat siyosatining ustuvor yo’nalishlaridan biridir. Bu maqsadda quyidagi ishlar amalga oshirilmoqda:
Yosh mutaxassislarni qo’llab-quvvatlash, ularning moddiy va ma’naviy rag’batlantirish tizimini takomillashtirish, ilmiy faoliyatni qo’llab-quvvatlash, xorijda malaka oshirish imkoniyatlarini kengaytirish. Bundan tashqari, tibbiyot muassasalarida mehnat sharoitlarini yaxshilash, zamonaviy tibbiy jihozlar bilan ta’minlash ham muhim ahamiyatga ega.
Shifokorlar malakasini oshirish tibbiy xizmatlar samaradorligini oshirishning muhim omilidir. Malakali kadrlar zamonaviy diagnostika va davolash usullarini samarali qo’llash, kasalliklarning oldini olish va erta aniqlash, bemorlar bilan samarali muloqot o’rnatish imkoniyatiga ega bo’ladilar. Bu esa o’z navbatida davolash sifatini oshiradi, kasalliklarning asoratlarini kamaytiradi va aholining umr ko’rish davomiyligini uzaytiradi.
Innovatsion yondashuvlar va texnologiyalar
Tibbiy ta’lim jarayonida innovatsion yondashuvlar va zamonaviy texnologiyalar tobora keng qo’llanilmoqda. Bular qatoriga quyidagilar kiradi:Simulyatsion o’quv markazlari, virtual reallik texnologiyalari, masofaviy ta’lim platformalari, mobil ilovalar orqali o’qitish. Bu texnologiyalar shifokorlarga zamonaviy bilim va ko’nikmalarni samarali o’zlashtirishga yordam beradi. Shuningdek, ular amaliy ko’nikmalarni xavfsiz sharoitda mashq qilish imkonini beradi. Tibbiy ta’lim tizimini moliyaviy qo’llab-quvvatlash uchun turli mexanizmlar joriy etilgan. Davlat byudjeti mablag’lari bilan bir qatorda, xalqaro moliya institutlari va xorijiy hamkorlar mablag’lari ham jalb etilmoqda. Tibbiyot oliy o’quv yurtlari va malaka oshirish markazlarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash, zamonaviy o’quv-laboratoriya uskunalari bilan jihozlash uchun maqsadli dasturlar amalga oshirilmoqda. Shuningdek, tibbiyot xodimlarining malaka oshirish xarajatlarini qoplash