O’zbekistonda tibbiy ta’limning rivojlanish tarixi: qadimgi davrlardan zamonaviy davrgacha
O’zbekiston hududida tibbiyot tarixi uzoq o’tmishga borib taqaladi. Qadimgi Xorazm, Baqtriya, Sogʻdiana va Qashqadaryo vodiysida tibbiyotning ilk namunalari miloddan avvalgi mingyilliklarga tegishli. Bu davrda tabiblar turli xil kasalliklarni davolash usullarini ishlab chiqishgan va dorivor o’simliklardan foydalanishgan. Qadimgi davrda tibbiy bilimlar va amaliyotning rivojlanishi sekin-asta amalga oshgan. Tabiblar o’z tajribalarini og’zaki ravishda avloddan-avlodga o’tkazishgan, shuningdek, ba’zi tibbiy bilimlar qadimgi yozma manbalarda ham aks ettirilgan.
Qadimgi Sharq mamlakatlarida, shu jumladan O’zbekiston hududida, tibbiyotning rivojlanishi o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’lgan. Masalan, tabiblar kasalliklarni aniqlash va davolashda diniy-mistik tasavvurlarga ham tayanishgan. Shuningdek, qadimgi davrda tabobat bilan shug’ullanuvchilar ko’proq tajriba orttirish va bilimlarini chuqurlashtirish maqsadida sayohatlar qilishgan.
O’zbekiston hududidagi qadimgi tibbiyot an’analari keyinchalik Sharq mamlakatlarida, jumladan, Eron, Hindiston va Xitoyda ham keng tarqalgan. Bu an’analar keyinchalik Yevropa tibbiyotiga ham ta’sir ko’rsatgan.
O’rta asrlar: tibbiyotning gullab-yashnashi
O’rta asrlarda Movarounnahr (Oʻrta Osiyoning) yirik ilmiy va madaniy markazlari Buxoro, Samarqand, Xiva va Termiz kabi shaharlarda joylashgan edi. Bu markazlarda tibbiyot fani va amaliyoti jadal sur’atlar bilan rivojlandi. Buyuk allomalarning tibbiy bilimlarni boyitish va rivojlantirish xizmatlari beqiyos bo’ldi. Ular orasida Abu Ali ibn Sino, Abu Rayhon Beruniy, Al-Xorazmiy, Al-Farg’oniy va boshqalarni sanab o’tish mumkin. Bu davrda tibbiyotning gullab-yashnash davri boshlandi.
Tibbiyot sohasidagi yutuqlar:
- Kasalliklarni tashxislash va davolash usullarining takomillashuvi
- Jarrohlik amaliyotlarining rivojlanishi
- Farmakologiya va dori-darmonlar tayyorlash san’atining taraqqiy etishi
- Tibbiy adabiyotlarning yaratilishi va tarjima qilinishi
XX asr: sovet davrida tibbiy taʼlim
Oʻzbekistonda tibbiy oliy va o’rta maxsus o’quv yurtlarining tashkil etilishi XX asrning boshlarida boshlandi. 1920-yilda Toshkent davlat universiteti tarkibida tibbiyot fakulteti ochildi, keyinchalik u mustaqil tibbiyot institutiga aylandi. Sovet davrida professional tibbiy kadrlar tayyorlash salohiyatining oshishi kuzatildi. Bu davrda O’zbekistonda bir nechta tibbiyot institutlari va tibbiyot bilim yurtlari ochildi.
Mustaqillik yillari: milliy tibbiy taʼlim tizimining shakllani shi
O’zbekiston mustaqillikka erishgandan so’ng, milliy tibbiy taʼlim standartlarining ishlab chiqilishi boshlandi. Bu jarayon mamlakatning o’ziga xos ehtiyojlari va xalqaro tajribani hisobga olgan holda amalga oshirildi. 
Tibbiy universitet va institutlarning tashkil etilishi davom etdi. Jumladan, Toshkent tibbiyot akademiyasi, Samarqand davlat tibbiyot universiteti, Andijon davlat tibbiyot instituti va boshqa oliy o’quv yurtlari tashkil etildi yoki qayta tashkil etildi.
Bugungi kunda yuqori sifatli tibbiy kadrlar tayyorlash borasidagi yutuqlar quyidagilardan iborat:
- Zamonaviy o’quv dasturlarining joriy etilishi
- Xalqaro hamkorlikning kengayishi
- Tibbiy ta’limda innovatsion texnologiyalarning qo’llanilishi
- Ilmiy-tadqiqot faoliyatining rivojlantirilishi
- Amaliy ko’nikmalarni shakllantirish uchun simulyatsion markazlarning yaratilishi
Ushbu maqolada keltirilgan ma’lumotlar O’zbekistonda tibbiy ta’limning rivojlanish tarixini qisqacha yoritib beradi.