Davlat siyosatining O’zbekistondagi tibbiy ta’limni rivojlantirishdagi roli: qonunchilik, moliyalashtirish, ustuvor yo’nalishlar
Tibbiy ta’limni rivojlantirishda qonunchilik bazasining roli
O’zbekistonda tibbiy ta’limni rivojlantirish uchun mustahkam qonunchilik bazasi muhim ahamiyat kasb etadi. So’nggi yillarda hukumat tomonidan bir qator muhim qonunlar va me’yoriy hujjatlar qabul qilindi. Ular tibbiyot oliy o’quv yurtlarining faoliyatini tartibga solish, o’quv dasturlarini takomillashtirish va tibbiy kadrlar tayyorlash sifatini oshirishga qaratilgan. Qonunchilik bazasi tibbiyot sohasidagi zamonaviy talablar va xalqaro standartlarga moslashtirilmoqda.
Oliy tibbiy ta’lim sohasidagi qonunchilik
Oliy tibbiy ta’lim sohasidagi qonunchilik tibbiyot oliy o’quv yurtlarining maqomini, ularning huquq va majburiyatlarini belgilaydi. U tibbiyot fakultetlari va ixtisoslashtirilgan tibbiyot institutlarini tashkil etish va ularning faoliyatini tartibga solish tartibini o’z ichiga oladi. Bundan tashqari, qonunchilik tibbiyot yo’nalishidagi bakalavriat va magistratura dasturlarining mazmuni va davomiyligini, shuningdek, klinik ordinatura va aspirantura kabi diplomdan keyingi ta’lim shakllarini belgilaydi. Tibbiyot oliy o’quv yurtlari akkreditatsiyasi va litsenziyalash tartibi ham qonun hujjatlarida o’z aksini topgan.
Tibbiy kadrlar tayyorlashga yo’naltirilgan davlat dasturlari
O’zbekiston hukumati tibbiy kadrlar tayyorlashni takomillashtirish bo’yicha bir qator davlat dasturlarini ishlab chiqdi va amalga oshirmoqda. Ushbu dasturlar quyidagi asosiy yo’nalishlarga qaratilgan:
- Tibbiyot oliy o’quv yurtlarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash
- O’quv dasturlarini modernizatsiya qilish va xalqaro standartlarga moslashtirish
- Professor-o’qituvchilar tarkibining malakasini oshirish
- Talabalarning amaliy ko’nikmalarini rivojlantirish uchun simulyatsion markazlar tashkil etish
- Tibbiyot oliy o’quv yurtlari va klinikalar o’rtasidagi hamkorlikni kuchaytirish
- Tibbiyot sohasida ilmiy tadqiqotlarni qo’llab-quvvatlash
Tibbiy ta’limni moliyalashtirish tizimi
Tibbiy ta’limni moliyalashtirish tizimi bir nechta manbalardan iborat bo’lib, ularning asosiysi davlat byudjeti hisoblanadi. Biroq, so’nggi yillarda xususiy sektor investitsiyalarini jalb qilishga ham katta e’tibor qaratilmoqda. Moliyalashtirish tizimining samaradorligini oshirish uchun maqsadli dasturlar va loyihalarni amalga oshirish, shuningdek, moliyaviy resurslardan foydalanish ustidan nazoratni kuchaytirish choralarini ko’rish zarur. Shu bilan birga, tibbiy ta’lim muassasalari o’z moliyaviy resurslarini yanada maqsadli va samarali boshqarishi uchun rag’batlantirilishi kerak. Bundan tashqari, xususiy sektorning tibbiy ta’limni moliyalashtirish jarayonida faol ishtirok etishi uchun qo’shimcha rag’batlantiruvchi choralar ko’rilishi lozim. Tibbiy ta’lim sifatini oshirish uchun mavjud moliyaviy resurslardan oqilona foydalanish muhim ahamiyatga ega.
Davlat byudjetidan ajratiladigan mablag’lar
Davlat byudjetidan tibbiy ta’limga ajratiladigan mablag’lar yildan-yilga oshib bormoqda. Bu mablag’lar asosan quyidagi yo’nalishlarga sarflanadi: tibbiyot oliy o’quv yurtlarini saqlash va rivojlantirish, o’quv-laboratoriya jihozlarini yangilash, o’qituvchilar ish haqini oshirish, talabalar uchun stipendiyalar ta’minlash. Bundan tashqari, davlat byudjeti mablag’lari hisobidan tibbiyot sohasida ilmiy tadqiqotlar va innovatsion loyihalar moliyalashtiriladi.
Xususiy sektorning investitsiyalarini jalb qilish
Tibbiy ta’limni rivojlantirish uchun xususiy sektor investitsiyalarini jalb qilish muhim ahamiyat kasb etmoqda. Bu maqsadda hukumat tomonidan bir qator imtiyozlar va rag’batlantiruvchi choralar ko’rilmoqda. Xususan, xususiy tibbiyot oliy o’quv yurtlarini tashkil etish uchun qulay shart-sharoitlar yaratilmoqda, davlat-xususiy sheriklik mexanizmlari joriy etilmoqda. Shuningdek, tibbiyot sohasidagi yirik kompaniyalar va farmatsevtika korxonalari bilan hamkorlikda o’quv-ilmiy laboratoriyalar va innovatsion markazlar tashkil etilmoqda. Bundan tashqari, xususiy tibbiyot sohasi uchun soliq imtiyozlari va subsidiyalar berilmoqda. Shu bilan birga, tibbiy xizmatlarni sifatli va arzon narxlarda ko’rsatish uchun raqobat muhitini yaratish dolzarb masalalardan biri hisoblanadi. Xususiy tibbiyot muassasalarining infratuzilmasini rivojlantirish va zamonaviy tibbiy uskunalar bilan ta’minlash uchun qo’shimcha moliyaviy manbalar jalb qilinmoqda.
Tibbiy ta’limning ustuvor yo’nalishlari
O’zbekistonda tibbiy ta’limning ustuvor yo’nalishlari qatoriga quyidagilar kiradi:
- Tibbiy kadrlar tayyorlash sifatini oshirish
- Zamonaviy tibbiy texnologiyalar va usullarni joriy etish
- Xalqaro hamkorlikni kengaytirish
Tibbiy kadrlar tayyorlash sifatini oshirish
Tibbiy kadrlar tayyorlash sifatini oshirish – bu tibbiy ta’lim tizimining eng muhim vazifalaridan biri. Bu yo’nalishda quyidagi chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda: o’quv dasturlarini muntazam yangilab borish, zamonaviy pedagogik texnologiyalarni joriy etish, talabalarning amaliy ko’nikmalarini rivojlantirish uchun simulyatsion markazlar tashkil etish. Shuningdek, tibbiyot oliy o’quv yurtlari va klinikalar o’rtasidagi hamkorlikni kuchaytirish, talabalarning klinik amaliyotini takomillashtirish, professor-o’qituvchilar tarkibining malakasini muntazam oshirib borish choralari ko’rilmoqda.
Tibbiy kadrlar tayyorlash jarayonida axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan keng foydalanish, masofaviy ta’lim tizimini rivojlantirish muhim ahamiyatga ega. Buning uchun tibbiy oliy o’quv yurtlarida tegishli zamonaviy infratuzilma yaratilmoqda. Talabalarning mustaqil ta’lim oladigan vaqtini oshirish, ularning bilim va ko’nikmalarini mustahkamlash uchun virtual laboratoriya va simulyatorlar tashkil etilmoqda.
Tibbiy kadrlarni tayyorlash sifatini oshirishda xalqaro hamkorlikni yanada kengaytirish muhim. Xorijiy mamlakatlar tibbiy universitet va klinikalar bilan hamkorlik aloqalari o’rnatilmoqda. Talabalarning chet el tibbiy muassasalarida malaka oshirishi uchun imkoniyatlar yaratilmoqda. Shu bilan birga, xorijiy mutaxassislarni mamlakatimizga jalb etish, ularning tajribalaridan foydalanish borasida ishlar olib borilmoqda.
Tibbiy kadrlar tayyorlash sifatini oshirish borasida erishilayotgan yutuqlarga qaramasdan, ushbu masalada hali hal etilishi lozim bo’lgan muammolar ham mavjud. Shu jumladan, tibbiyot sohasida kadrlar tayyorlash uchun moddiy-texnik bazani yanada mustahkamlash, malakali professor-o’qituvchilar tarkibini shakllantirish, talabalarning amaliy ko’nikmalarini rivojlantirish uchun sharoit yaratish kabi muhim vazifalar dolzarb bo’lib qolmoqda.
Zamonaviy tibbiy texnologiyalar va usullarni joriy etish
Tibbiy ta’lim tizimiga zamonaviy tibbiy texnologiyalar va usullarni joriy etish dolzarb vazifa hisoblanadi. Bu yo’nalishda quyidagi ishlar amalga oshirilmoqda: tibbiyot oliy o’quv yurtlarini zamonaviy diagnostika va davolash uskunalari bilan jihozlash, virtual reallik va sun’iy intellekt texnologiyalarini o’quv jarayoniga tatbiq etish, teletibbiyot imkoniyatlaridan foydalanish. Bundan tashqari, gen injeneriyasi, regenerativ tibbiyot, personallashtirilgan tibbiyot kabi innovatsion yo’nalishlar bo’yicha o’quv dasturlari ishlab chiqilmoqda va joriy etilmoqda.
Bundan tashqari, tibbiy ta’lim sifatini oshirish maqsadida tibbiyot yo’nalishlari bo’yicha xalqaro standartlarga muvofiq o’quv dasturlari ishlab chiqilmoqda. Shuningdek, tibbiyot oliy o’quv yurtlarida fundamental va amaliy fanlar o’rtasidagi bog’liqlikni mustahkamlash bo’yicha chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Tibbiy ta’lim sifatini oshirishda xorijiy oliy o’quv yurtlari bilan hamkorlik aloqalarini kengaytirish ham muhim ahamiyat kasb etadi.
Xalqaro hamkorlikni kengaytirish
Tibbiy ta’lim sohasida xalqaro hamkorlikni kengaytirish O’zbekiston uchun ustuvor yo’nalishlardan biri hisoblanadi. Bu yo’nalishda quyidagi chora-tadbirlar ko’rilmoqda: xorijiy yetakchi tibbiyot oliy o’quv yurtlari va ilmiy markazlar bilan hamkorlik aloqalarini o’rnatish, qo’shma ta’lim dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish, talabalar va o’qituvchilar almashinuvini yo’lga qo’yish. Shuningdek, xalqaro akkreditatsiyadan o’tish, xorijiy ekspertlarni jalb qilish, tibbiyot sohasidagi xalqaro konferensiya va seminarlarda ishtirok etish imkoniyatlari kengaytirilmoqda. Bu choralar O’zbekiston tibbiy ta’lim tizimining jahon standartlariga moslashishiga va raqobatbardoshligini oshirishga xizmat qiladi.